Tấm Lòng Vàng – Hạnh Tích Thánh Martinô Porres

01.- THÀNH LIMA QUÊ HƯƠNG THÁNH NHÂN

Nước Pêru ở Nam mỹ được một nhà thám hiểm Tây Ban Nha tên là Francisco – Pizarro tìm ra vào năm 1529. vào ngày 6 tháng giêng năm đó, nhằm lễ Ba Vua, nhà thám hiểm này đặt chân đến thủ phủ của xứ Peru, nên ông gọi Thành đó là “Thành Phố của Các Vua”.

Ít lâu sau, người ta quyết định gọi Thành phố đó là Lima, dựa theo tên thung lũng bao quanh địa điểm. Từ đó thiên hạ tiếp tục gọi là Lima. Vô tình Lima trở thành Kinh đô của một Vương quốc (do một phó vương trực thuộc vua Tân Ban Nha cai trị) đầu tiên tại tân đại lục Mỹ Châu.

Tiếp theo biến cố Pêru, nhóm người thực dân đã đem văn hóa Tây Ban Nha bành trướng khắp Mỹ Châu. Người ta nhắc đến tên một nhân vật nổi tiếng nhất đương thời, đó là Gioan de Porres, thuộc gia đình quý phái ở Alcantara. Ông sinh trưởng tại Burgos, nhưng gốc gác gia đình thuộc Cordoba bên Tây Ban Nha. Khi được cử qua làm thống đốc xứ Panama, trên đường qua nhậm chức ông đã ghé thăm thành phố Lima.

 

02.- CHA MẸ CỦA MARTINÔ

Thân mẫu Thánh nhân là một kiều nữ duyên dáng gốc da đen, sinh trưởng tại Panama, quý danh là Anna Velazques. Cô đã sớm phải xuôi ngược khắp nơi sinh sống nghề ca hát. Dịp dừng chân tại Lima, cô đã gặp tân Thống đốc Gioan de Porres và bất ngờ được ông lưu ý và để lòng thương mến.

Thời đó, trong tuyền thống kỳ thị màu da, luật pháp không cho phép hai người tiến tới hôn nhân. để rồi cuộc tình lén lút này đã đưa tới kết quả của một bào thai ngoại hôn, và rồi cậu Martinô đã ra chào đời vào ngày 9 tháng chạp năm 1579.

Martinô được Cha mẹ đưa tới rửa tội tại nhà thờ Thánh Sebastianô, nơi chính Thánh Nữ Rosa de Lima được chịu thánh tẩy đúng 6 năm trước.

Dù Mẹ Martino da đen và chính Martinô cũng mang nước da ngăm ngăm giống Mẹ, nhưng cả hai luôn được ông Gioan thương yêu chiều chuộng đặc biệt. Thế là chẳng lâu sau đó, cô em gái của Martinô ra chào đời giữa sự vui sướng của mọi người. Cô Bé được đặt tên là Gioanna. Anna quyết định cùng hai con dừng chân luôn tại Lima để sinh sống.

 

03.- THUỞ ẤU THỜI.

Thời gian đầu, khi còn làm thống đốc ở Panama, ông Gioan tỏ ra rất chăm sóc Anna và hai con. Nhưng từ khi đổi qua làm việc tại Guayaquil, một thành phố hải cảng thuộc xứ Equador, ông bắt đầu lạnh nhạt bỏ rơi.

Thế là ba mẹ con dần đi vào đường túng thiếu khổ cực. Dẫu còn trẻ, Martinô đã phải tập đi làm. Lợi dụng chân đứng bán hàng, cậu đã nhiều phen lấy tiền của Chủ để giúp đỡ người nghèo. Dĩ nhiên cậu bị trừng phạt, nhưng trong trí, cậu mường tượng đó là bổn phận thương người, chẳng có gì là xấu.

Bạn bè cậu cũng kể lại rằng tuy còn nhỏ, Martinô rất có lòng đạo đức: cậu ghé nhà thờ viếng Chúa nhiều lần trong ngày.

Lúc cậu lên tám, Cha cậu quay lại Lima để đưa hai anh em tới Guayaquil lo cho ăn học. Nhưng có lẽ không thuận tiện, ông Gioan quyết định đem cả hai về lại Lima hai năm sau đó: Martinô ở với Mẹ, và Gioanna ở với một người cậu tên Giacôbê de Miranda.

Khi gửi tiền giúp, ông Gioan dặn dò phải cho Martinô học nghề buôn bán. Nhưng biết mình là người da đen, chàng thừa hiểu mình chẳng có thể hy vọng ganh đua làm giàu với các thương gia da trắng.

 

04.- ĐẦU XANH SỚM VÀO ĐỜI

Thế là Martinô nhất định tới giúp việc và học nghề với ông Manuel de Rivero, một y sĩ chuyên ngành lể chính máu chữa bệnh, kiêm việc cạo râu, hớt tóc. Lúc đó nghề Y sĩ phổ thông cả với việc trị liệu hoặc cưa bỏ xương tay chân, đặc biệt ưa dùng cây cỏ làm thuốc chữa các loại bệnh.

Martino vừa tỏ ra thông minh, lại vừa rất thích các nghề này. thế là chàng học mau lẹ và chả mấy lúc đã biết nhiều về ngành thuốc.

Tuy nhiên, ngày nào cũng như ngày nào, trước khi đi làm, Martinô phải tới nhà thờ giúp lễ thì chàng mới yên chí. Chiều về, chàng lại vào phòng đóng cửa để cầu nguyện lâu giờ. Có lần bà chủ cho thuê nhà tò mò nhìn qua ống khóa thấy Martinô say xưa cầu nguyện, hai tay giang ra và cặp mắt gắn chặt vào tượng Chúa chịu nạn. Dĩ nhiên bà vô cùng sửng sốt và cảm động. Bình thường làm được bao nhiêu tiền, chàng cũng dành một phần cho mẹ, còn lại thì Martinô đem cho người nghèo hết.

Khi Martinô lên mười lăm tuổi, Cha chàng lại từ Panama ghé thăm Mẹ chàng và ngỏ ý từ đây muốn chăm sóc tận tình cho bà.

 

05.- ƠN GỌI ĐI TU

Thái độ của thân sinh chàng cùng hoàn cảnh mới của gia đình cho phép Martinô được thực hiện một ước mơ ôm ấp từ lâu: Đó là gia nhập một tu viện để dâng mình phục vụ Chúa và tha nhân.

Ban đầu cả Cha Mẹ chàng đều rất vui sướng về ý định của cậu con trai, nhưng sau đó ông Gioan tỏ ra không hài lòng vì biết cậu chỉ muốn làm một Thầy Trợ sĩ thay vì làm Linh mục. Dẫu vậy, Martinô luôn trung thành với điều mình đã quyết định.

Martinô vào Dòng Đaminh (Tu viện rất Thánh Mân Côi ở Lima) với tâm tư khiêm nhường, vì chàng luôn nghĩ mình chỉ đáng bậc tôi tớ mọn hèn, dẫu chỉ là một Trợ sĩ cũng không đáng.

Có lần, vì Nhà dòng túng tiền, Bề trên định đem đi bán một số đồ đạc quý giá trong nhà. Martinô tự nguyện xin Bề trên bán chàng làm nô lệ thay vì bán những đồ quý đó. Dĩ nhiên Bề trên vô cùng cảm động và từ bỏ ý định cũ.

Vào thời của Martinô, tại Lima còn có bốn Vị Thánh khác: Đó là Thánh Gioan Massias, bạn đồng hành với Martinô (ở tu viện Maria Madalenna), Thánh Turibiô, Tổng giám mục Giáo phận Lima (qua đời khi Martinô lên 13 tuổi), Thánh Rosa de Lima (lớn hơn Martinô 6 tuổi), và cuối cùng là Thánh Phanxicô Solona, một tu sĩ dòng Phanxicô (qua đời trước sự hiện diện của Martinô)

 

06.- THẦY DÒNG MARTINÔ

Theo tục lệ ngày đó, Martinô đã sống chín năm trong dòng, làm vai trò của một người giúp việc mọn hèn. Mọi người đều bỡ ngỡ với cuộc sống tốt lành thánh thiện của chàng, nên Bề trên quyết định cho Martinô khấn làm Tu sĩ dòng Đaminh vào năm 1603.

Thầy Martinô tiếp tục sống thanh bần đơn sơ. Phòng Thầy không có đồ đạc gì, ngoại trừ mấy tấm ván gỗ mộc lót chút rơm làm giường nằm và một khúc cây làm gối.

Gia tài của Martinô là các bức ảnh Đức Mẹ, Thánh Đaminh và Thánh Vincente de Ferrer. Nhiều đêm Thầy lén lên nhà nguyện hoặc một chỗ thanh vắng nào khác đọc kinh hay đánh tội cho đến sáng.

Thường xuyên Thầy mặc áo nhặm, đeo xích ổ thắt lưng và dĩ nhiên ăn chay đều đều (Mùa chay chỉ dùng bánh mì và nước lã, không bao giờ ăn thịt, và ba ngày chót của Tuần Thánh thì nhịn đói hoàn toàn).

Bạn bè thấy Martinô mặc áo vá hoặc đồ phế thải. Có lần Bề trên cho bộ áo mới, Thầy bảo mọi người: “Đây là bộ đồ tôi sẽ dùng vào ngày được khâm liệm trong quan tài”.

Nhiều lần Bề trên  ra lệnh cho Thầy, buộc Thầy phải kể chi tiết về lối sống của mình, tuy Thầy rất ngại phải tiết lộ các cách hãm mình tu đức, nhưng Đức vâng lời vẫn là cao quý hơn cả đối với Martino.

 

07.- MARTINÔ CHIẾN ĐÂU VỚI MA QUỶ

Khi thấy Thầy tiến mạnh trên đường nhân đức, ma quỷ chẳng những bày mưu cám dỗ mà còn chế nhạo Thầycũng như gây nhiều phiền toái khổ cực, y như cách chúng làm cho Thánh Gioan Vianney xưa.

Một nhân chứng (ông phanxicô de la Torre, một ngự lâm quân) đã kể rằng chính mình có lần nghe Martinô la lớn: “Hỡi quân phá đám, các ngươi tới đây làm chi! Đây không phải chỗ của các ngươi. Hảy cút đi!”

Lắm khi cuộc chiến đấu ma quỷ khiến Martinô đau đớn mệt mỏi vô cùng. Có lần Thầy lăn lộn trên nền nhà và húc mạnh vào tường. Nhiều lần Thầy kêu la lớn tiếng. Có lần lửa bốc cháy trong phòng Thầy, khiến nhiều người phải chạy tới cứu dập tắt lửa. Sau đó người ta không còn thấy dấu vết gì của vụ cháy, nhưng ai cũng nhận ra những vết nám đen trên mình Martinô.

Cha Giáo tập Anre sau đó đã bảo các Thầy khác:“Martinô coi khờ như chú lừa con, nhưng Thầy ấy quả là một thánh sống đấy. Đêm qua, vị Thánh ấy đã giao tranh ác liệt với ma quỷ và Ngài đã chiến thắng thật vẻ vang”!

 

08.- MARTINÔ SĂN SÓC NGƯỜI ĐAU YẾU

Trong nhà dòng, Thầy Martinô được giao cho ba nhiệm vụ riêng. Đó là phụ trách y phục dòng của các Thầy – lo làm vườn – và thêm việc phụ tá phòng thuốc.

Có lần bệnh dịch lan tràn đến thành phố Lima khiến các bệnh viện không còn chỗ chứa bệnh nhân. thế là tu viện phải nhận 60 bệnh nhân. Một số Thầy sợ hãi nên phản đối. Martinô lên tiếng: “Các Thầy muốn bảo Tu viện cần cách biệt với người đời ư? Nhưng với các bệnh nhân, ta chớ nên phân biệt ranh giới”.

Chẳng ai chối cãi được việc Thầy Martinô tận tình săn sóc các người yếu đau. Trong vụ dịch nói trên, chính Martinô đem hai bệnh nhân vào chữa trị trong phòng riêng của Thầy. Dĩ nhiên Thầy chăm lo cho họ vì tình yêu Chúa. Khi thấy cần, Thầy quỳ xuống băng bó vết thương và cho uống thuốc men.

Nhiều khi Martinô đã tự tay bồng bệnh nhân đến nghỉ và điều trị tại nhà cô em Gioanna khi thấy thuận tiện hơn. Thầy chẳng nề quản vất vả và thời giờ, để lo lắng cho người đau yếu khiến rất ít người có thể bắt chước Thầy được lấy một phần nhỏ.

 

09.- MARTINÔ LÀM PHÉP LẠ

Chính qua những dịp chăm sóc bệnh nhân này mà người ta thấy Martinô có lòng mến Chúa thương người cao độ, để rồi Ngài được Chúa cho làm những việc lạ thường.

Bạn bè thường kể về trường hợp cậu Louis Gutierrez mới 17 tuổi vừa vào nhà tập đã bị một vết thương nặng nơi bàn tay. Vết thương mưng mủ khiến cậu lên cơn sốt đau đớn. Martinô dùng lá cây làm thuốc đắp lên vết thương rồi làm dấu thánh giá vào chỗ bị thương. Chỉ qua một đêm, bàn tay cậu Louis đã khỏi hoàn toàn.

Rồi trường hợp Cha Phêrô với một chân bị hư thối đến độ người ta sắp phải giải phẫu cắt bỏ. Martinô chỉ chữa cho Cha bằng cách đặt tay lên chân Cha và lâm râm cầu nguyện. Thế là Cha được hoàn toàn lành mạnh.

Rồi Cha Tôma, già yếu, đã được xức dầu thánh và nằm chờ chết. Khi Martinô tới thăm thì xác Cha đã ra lạnh giá. Thầy cầu nguyện rồi đặt miệng trên tai Cha, rồi lớn tiếng gọi tên Ngài. Tức khắc Cha trỗi dậy khỏe mạnh như trước.

Lần khác Thầy bồng một nạn nhân (bị đâm nhiều nhát dao nằm chờ chết vì mất hết máu) về nhà dòng. Cũng bằng lời cầu nguyện lạ lùng, Martinô đã cứu sống nạn nhân.

Dĩ nhiên Giáo hội tôn kính Martinô vì lòng bác ái yêu thương cao độ nơi tâm hồn Thầy, lòng bác ái đã kéo nhiều ơn lạ của Chúa xuống cho người đời.

 

10.- MARTINÔ THƯƠNG YÊU NHỮNG KẺ NGHÈO HÈN KHỐN KHÓ

Thầy Martinô thương xót cách riêng những người nghèo khổ, vì Thầy sớm nhìn ra Chúa ở trong họ. Thầy dành nhiều giờ lao động phụ trội để trồng cây trái dành tiền giúp đỡ họ. Việc này gây sự cảm động cho vô số nhân vật đương thời.

Dân chúng không ngần ngại chạy đến Thầy để xin được giúp đỡ, dẫu biết rõ Thầy không có một xu riêng trong mình. Những kẻ giàu có xưa mà nay bị khánh kiệt cũng không hổ thẹn khi đến xin Thầy nâng đỡ, bởi họ biết Thầy cho đi bằng cả tấm lòng. Martinô cũng ưa thăm viếng và tặng áo quần thức ăn cho các tù nhân. Dân chúng thành Lima gọi Thầy là “Cha của kẻ nghèo khó”.

Martinô còn lưu ý cách riêng để lo lắng cho những trẻ mồ côi vô thừa nhận, bằng cách đi ăn xin các nhà hảo tâm khắp nơi để lập ra một viện mồ côi mà Thầy đặt tên là Viện Thánh giá. Thầy còn ráng mời thuê những nhà giáo lành nghề đến săn sóc dạy dỗ cho bọn trẻ xấu số.

Khỏi phải nói, Martinô dành thật nhiều thời giờ để chăm lo cho bọn trẻ, cả về thể xác lẫn tinh thần. Dĩ nhiên với tâm hồn thánh thiện đơn sơ, Thầy được lũ trẻ mến thương và tin cậy hết mình.

 

11.- MARTINÔ YÊU THƯƠNG LOÀI VẬT

Như mẫu gương Thánh Phanxicô Năm dấu, cuộc đời của Martinô luôn vui tươi hồn nhiên. Từ căn bản tình yêu mến Chúa, Thầy chia sẻ niềm mến yêu cho hết mọi tạo vật Chúa đã dựng nên.

Người ta không thể nào quên vô số các tích truyện chứng minh Martinô yêu thương loài vật đặc biệt. Có lần Thầy bắt gặp mấy chú chuột trong tủ áo nhà dòng, ân cần ôm một con trong tay, Thầy lên tiếng: “Này người anh em chuột của tôi, tôi không chắc rằng anh là nguyên nhân gây rách áo cho các Thầy hay không, nhưng tôi xin tha thiết yêu cầu các anh nên rời tu viện này thì tốt hơn đấy”. Sau đó không lâu, bầy chuột rủ nhau đến gặp Thầy Martinô như tỏ ý ân hận. Thầy đặt chúng vào một chiếc rổ rồi bưng ra phía sau vườn để làm “nghi thức” từ biệt, sau khi đã cho chúng ăn một bữa no nê.

Thời đó Tu viện có một chú cẩu rất dễ thương và thông minh. Sau 18 năm sống bên cạnh và hầu hạ các Thầy, chú cẩu bị thương nặng gần chết. Thế là Martinô phải dùng ơn lạ của Chúa để chữa lành cho ông bạn cẩu yêu mến.

Rồi có lần Thầy cũng mủi lòng vì một chú lừa bị thương nặng nơi chân, nằm rên la sau nhà dòng. Chú lừa như cảm động rớm nước mắt sau khi được Thầy chữa khỏi.

 

12.- LÒNG KÍNH MẾN CHÚA GIÊSU NƠI MARTINÔ

Khởi đầu cuộc sống tu viện, Martinô đã tâm niệm noi gương Chúa, Đấng đã đến để phục vụ và hầu hạ mọi người. Thành ra, Thầy luôn khiêm tốn và tận tình săn sóc không trừ một ai. Cũng bởi lòng mến Chúa mà Thầy yêu thương cách riêng những thành phần xấu số, nghèo hèn, yếu đau, cơ cực, những hạng người nô lệ khổ sở, những trẻ nhỏ cô đơn côi cút.

Martinô chứng tỏ lòng kính mến Chúa đặc biệt nơi phép Thánh Thể. Thánh lễ misa luôn là trung tâm của đời thầy. Việc lãnh nhận Bí tích Thánh Thể đương nhiên được Thầy xem như động cơ chính yếu giúp mình kết hợp với Chúa để nên Thánh. Và rồi vào những lúc rảnh rỗi, Martinô sung sướng được đến quỳ bên nhà tạm để cầu nguyện tâm sự với Chúa.

Chúa cho Thầy thói quen cầu nguyện khác thường, luôn lồng trong niềm tin yêu tràn đầy, khiêm nhường thẳm sâu và bền vững kiên trì. Người ta thường gặp Thầy xuất thần khi cầu nguyện, rồi thân xác bay bổng lên cao, mặt sát kề Chúa trên tượng chịu nạn. Cuộc sống trần gian đã trở thành Thiên đàng với Martinô, vì Thầy triền miên kết hợp với Chúa và tràn ngập những việc Bác ái yêu thương.

 

13.- MARTINÔ VỚI LÒNG SÙNG KÍNH ĐỨC MẸ

Khỏi cần nói, Mẹ Maria chiếm ngự một phần trọng đại trong tâm trí Thầy Martinô. Thầy yêu mến Mẹ Maria cơ hồ không thua kém Thánh nhân nào khác, nhất là ưa chuộng lần hạt mân côi. Ngoài xâu chuỗi đeo bên mình như các Tu sĩ dòng Đaminh khác, Martinô còn luôn cuốn nơi cổ một tràng hạt nhỏ khác để năng cầu nguyện với Đức Mẹ.

Đức Mẹ thực sự đã hiện ra an ủi và dạy dỗ Martinô nhiều lần. Chính Thầy đã sớm hiểu rằng nhờ gần kề và học đòi gương sáng của Đức Mẹ mà mình có cơ hội nên giống Chúa Giêsu nhiều hơn.

Một trong những điều vui thích của Martinô là được trang hoàng Bàn thờ Đức Mẹ, đặc biệt trong các ngày đại lễ, với những bông hoa do chính mình trồng tỉa.

Dĩ nhiên ngày nào Thầy cũng cầu nguyện sốt sắng trước ảnh Đức Mẹ trong phòng mình. Và phần thưởng cho mình là những lần Đức Mẹ hiện ra tâm sự với Thầy.

Martinô đã cư xử như một người con hiếu thảo đối với Đức Mẹ suốt đời cho đến những ngày cuối cùng của cuộc đời. Đương nhiên Thầy được an nghỉ trong niềm mến thương đặc biệt của Đức Mẹ

 

14.- CHÚA GỌI MARTINÔ VỀ VỚI CHÚA

Hằng năm cứ vào mùa thu, Thầy Martinô lại bị một chứng sốt rét bất thường hành hạ rất khổ sở. Chứng bệnh này khiến Thầy mất sức mau lẹ để rồi đến năm 1639 Thầy đột nhiên thấy mình như đã đến ngày lìa bỏ trần gian.

Lúc Martinô tiên báo rằng mình sắp được Chúa gọi về, mọi người trong dòng đều tỏ vẻ lo sợ buồn sầu. Martinô căn dặn Thầy Antôn: “xin đừng khóc nếu tôi qua đời, bởi vì khi được về trời với Chúa, tôi hy vọng sẽ làm ích cho tha nhân hơn khi ở trần gian”

Khi xin chịu các Phép Bí tích cuối cùng, trong khung cảnh thiêng liêng vô cùng sốt mến, Thầy nói nhẹ: “ Đây là trạm chót trong cuộc hành hương về trời của tôi. Tôi biết bây giờ có Đức Mẹ, Thánh Giuse, Thánh Đaminh, Thánh Catarina và Thánh Vicentê de Ferre đang ở bên tôi”. Sau đó Thầy ngước mắt lên xin được mọi người tha thứ.

Giữa lúc mọi người đang đọc kinh sốt sắng, Thầy Martinô trút hơi thở cuối cùng vào đúng 9 giờ sáng ngày 03 tháng 11 năm 1639, thọ 50 tuổi. Dân chùng thành Lima vô cùng thương tiếc kéo đến viếng xác Thầy. Chúa đã làm nhiều Phép lạ nhãn tiền ngay trong dịp an táng Thầy Martinô.

 

15.- MARTINÔ ĐƯỢC PHONG THÁNH

Đang khi Các Thiên Thần vui mừng rước Martinô về trời thì ở trần gian, mọi người thuộc mọi tầng lớp và giai cấp đều khóc thương Ngài. Thành Lima dĩ nhiên chịu một Đại tang.

Các chức sắc Đạo đời lúc đó tranh giành nhau để được vinh dự khiêng quan tài Thầy Martinô. người ta sầu buồn nhưng vô cùng hãnh diện về một vị Thánh sống xuất thân từ địa phương mình.

Trên môi miệng ai nấy đều nhắc đến những nhân đức cả thể của Martinô trong thời gian còn tại thế, cũng như nhắc bảo nhau học hỏi nơi Ngài tấm gương mến Chúa và thương người của Thánh nhân.

Nhân đức sáng ngời và những phép lạ nhãn tiền của Martinô đã khiến Giáo quyền nhanh chóng xin Tòa Thánh điều tra lập hồ sơ phong Thánh cho Ngài.

Năm 1837 Giáo Hội chính thức Phong Chân Phước cho Thầy Martinô. Rồi sau nhiều Phép lạ khác, Đức Giáo Hoàng Gioan XXIII đã Phong Hiển Thánh cho Ngài vào ngày 06 tháng 5 năm 1962.

Bây giờ khi có dịp đến Lima, Du khách có thể viếng hài cốt của Ngài cùng với Nữ Thánh Rosa de Lima trong một Thánh đường to lớn. Giáo hội mừng lễ Thánh Nhân vào ngày 03 tháng 11 mỗi năm. Đương nhiên, từ trời, Thánh Martinô vẫn còn tiếp tục trợ giúp chúng ta bằng nhiều ơn lạ khác. A.men.

Lm: Lawrence Lovasik (Chuyển ngữ: Lm Jos Văn Thư)
WGPKT(27/10/2021) KONTUM