Vatican News (28.08.2025) – Trong suốt cuộc đời, thánh Augustinô đã trải nghiệm sự cần thiết của tình bạn cùng với khát vọng tìm kiếm sự khôn ngoan. Ngài yêu thích việc trao đổi, đối thoại, và lớn lên cùng với người khác trong đức ái. Nét sống thân tình này, vốn đặc trưng cho các tu sĩ Dòng Thánh Augustinô, cũng được thể hiện nơi Đức Thánh Cha Lêô XIV, người coi tình bạn là một phương thế để tiến bước trên con đường chân lý.
Cùng tìm kiếm Thiên Chúa
Ý nghĩa của tình bạn nơi vị thánh Bắc Phi này quan trọng đến mức trở thành một khía cạnh cơ bản của linh đạo Augustinô, bởi vì chính cùng bạn bè mà thánh nhân chia sẻ việc tìm kiếm Thiên Chúa. Mong muốn của thánh Augustinô là được sống chung với những người mà ngài “quý mến”, “để chúng ta có thể cùng nhau nghiên cứu tâm hồn mình và Thiên Chúa. Người nào đầu tiên giải quyết được vấn đề, sẽ dễ dàng dẫn dắt những người khác đạt được kết quả tương tự” (Soliloqui I,12,20).
Chính sự tìm kiếm chung này là cốt lõi của Luật Dòng, như chương 1,1 ghi nhận: “Lý do cơ bản khiến anh em quy tụ lại với nhau là để sống hòa hợp trong cùng một mái nhà và đồng tâm nhất trí hướng về Thiên Chúa”. Thiên Chúa là điều thiện chung thúc đẩy con người sống trong cộng đoàn; Người là tình yêu cần được khám phá và sống, trở thành bác ái trong tương quan với người khác và dẫn đến sự hòa hợp.
Đức Thánh Cha và tình thân ái của đặc sủng Augustinô
Theo Đức Thánh Cha Lêô XIV, tình bạn là một trong những điều thân thương nhất. Trong một số dịp ngài đã thể hiện tình thân ái đặc trưng của hội dòng mà ngài thuộc về, Dòng Thánh Augustinô. Đối với Đức Thánh Cha, cũng như đối với vị Giám mục Numidia, tình bạn tạo điều kiện thuận lợi trên con đường tìm kiếm chân lý.
Trong sứ điệp video gửi đến các bạn trẻ ở Chicago và trên toàn thế giới, ngày 14/6, Đức Thánh Cha nói, bằng cách kết nối trong tình bạn, xây dựng cộng đoàn, chúng ta có thể tìm thấy ý nghĩa thật sự của cuộc sống. Bằng cách đến với nhau như những người bạn, như anh chị em, trong một cộng đoàn, trong một giáo xứ, trong một trải nghiệm sống cùng nhau trong đức tin, chúng ta có thể khám phá ra rằng ân sủng Chúa, tình yêu Thiên Chúa, thật sự có thể chữa lành chúng ta, có thể ban cho chúng ta sức mạnh cần thiết, và có thể là nguồn hy vọng mà tất cả chúng ta đều cần.
Đức Thánh Cha khích lệ các bạn trẻ hiệp nhất để lan truyền sứ điệp hy vọng, bởi vì tình bạn như một công cụ giúp trưởng thành trên con đường đức tin của chính mình.
Tình bạn của Thánh Augustinô và của Đức Thánh Cha Lêô XIV
Tình bạn của Thánh Augustinô được nuôi dưỡng bằng tình thương, sự chia sẻ, quan tâm, tìm kiếm, đào sâu, hiện diện trong niềm vui, trong khó khăn của cuộc sống hằng ngày, trong những thời khắc tăm tối, trong cơn khủng hoảng nội tâm, trong chiến thắng của lý trí, trên con đường đức tin, trong sự hướng về Thiên Chúa.
Trong nhiều giai đoạn cuộc sống, theo mẫu gương của Thánh Augustinô, Đức Thánh Cha cũng đã thiết lập nhiều tương quan bạn bè. Chính những tình bạn này giúp mở rộng trái tim ngài, sẵn sàng cho mọi người. Điều này được minh chứng, chẳng hạn, trong bài diễn văn với các đại diện của nhiều Giáo hội, cộng đoàn Kitô giáo và các tôn giáo khác (19/5), trong đó ngài cổ vũ tinh thần huynh đệ: “Con đường chung của chúng ta có thể và phải được hiểu theo nghĩa rộng, bao gồm tất cả mọi người, trong tinh thần huynh đệ nhân loại”. Và trong lời ngỏ với các sứ thần Tòa Thánh (10/6), ngài khuyến khích “xây dựng các mối quan hệ ở nơi khó khăn nhất”, nhưng vẫn giữ “sự khiêm nhường”.
Mối dây tình thương được Thánh Thần tuôn đổ
Ở tuổi trưởng thành, thánh Augustinô đã đúc kết kinh nghiệm tình bạn trong tác phẩm Thành đô Thiên Chúa. Ngài viết: “Trong cuộc sống đầy lỗi lầm và đau khổ này, điều an ủi chúng ta chỉ là đức tin chân thành và tình liên đới của những người bạn tốt lành”. Ngài cũng từng thừa nhận trong Tự thú rằng “tình bạn giữa con người” thật “ngọt ngào nhờ sợi dây trìu mến kết nối nhiều tâm hồn”, đồng thời mô tả nỗi đau vì mất đi một người bạn thân thiết. Thánh nhân nhấn mạnh, niềm an ủi lớn lao nhất của ngài đến từ sự hiện diện của những người bạn khác, cùng yêu thương những gì tôi yêu thích. Nhắc đến những buổi trò chuyện, tiếng cười, sự chia sẻ đầy tình cảm, những lần đọc sách chung, giải trí chung, bất đồng không giận hờn, và niềm vui sum họp, ngài nói: “Tất cả những dấu hiệu ấy đều là nhiên liệu cho ngọn lửa hợp nhất các tâm hồn thành một”.
Tuy nhiên, với thánh Augustinô, mọi sự đều quy hướng về Thiên Chúa. Ngài viết trong Tự thú: “Không có tình bạn đích thực nào, nếu không được chính Chúa liên kết giữa những người gắn bó với Người bằng sợi dây tình yêu được Thánh Thần ban cho chúng ta”.
Tình bạn trong Chúa Kitô
Khuyến khích các linh mục sống tình huynh đệ, Đức Thánh Cha mời gọi các linh mục thiết lập tình bạn trong Thiên Chúa. Tình bạn này có nền tảng dựa trên “một đời sống tâm linh vững chắc, gặp gỡ Chúa và lắng nghe Lời Người” bởi chỉ với “nguồn sống này” mới có thể trải nghiệm “các mối quan hệ tình bạn” (Bài nói chuyện với các giáo sĩ giáo phận Roma, 12/6).
Đối với những ai đang chuẩn bị tiến đến chức linh mục, ngài khuyên “luôn vun trồng sự hiệp thông” trong chủng viện. Đối với các nhà đào tạo, hãy “trở thành những người bạn đồng hành tốt của các chủng sinh” được giao phó (Gặp gỡ các chủng sinh của Giáo phận Triveneto, ngày 25/6). Đối với các giám mục, hãy làm “gương về tình yêu thương huynh đệ với các giám mục khác, các cộng sự gần gũi cũng như các linh mục gặp khó khăn hoặc đau yếu” (Gặp gỡ các giám mục nhân dịp Năm Thánh, 25/6).
Đức Thánh Cha còn mời gọi phải chăm sóc và vun trồng tình bạn với Chúa Kitô. Ngài nói trong buổi tiếp các tham dự viên cuộc gặp quốc tế Linh mục hạnh phúc, ngày 26/6: “Cần sống trực tiếp kinh nghiệm thân mật với Thầy Giêsu, được Người nhìn nhận, yêu thương và tuyển chọn mà không cần công trạng, chỉ nhờ ân sủng, bởi vì chính kinh nghiệm cá nhân về tình bạn với Chúa Kitô là điều mỗi linh mục truyền đạt. Trở thành bạn hữu của Chúa Kitô nghĩa là được hình thành trong mối quan hệ, không chỉ về kỹ năng, vì chỉ ai sống trong tình bạn với Chúa Kitô và thấm nhuần Thánh Thần của Người thì mới có thể rao giảng một cách chân thực, an ủi bằng lòng trắc ẩn và dẫn dắt bằng sự khôn ngoan. Điều đó cũng có nghĩa là sống như anh em giữa các linh mục và các giám mục, không cạnh tranh hay cá nhân chủ nghĩa. Do đó các linh mục, bạn hữu của Chúa Kitô là những người có khả năng yêu thương, lắng nghe, cầu nguyện và phục vụ cùng nhau”.
Hơn nữa, đối với Đức Thánh Cha phải có tình bạn trong các cộng đoàn Giáo hội, nơi mà “phong cách huynh đệ” phải tỏa sáng (Sứ điệp nhân Ngày Thánh hóa linh mục, 27/6).
Con đường dẫn tới hòa bình
Thánh Augustinô chia sẻ quan niệm về tình bạn mà Cicero đã đưa ra. Nhà hùng biện và triết gia lỗi lạc này coi tình bạn là một mối ràng buộc xã hội trong cộng đồng toàn cầu, là một giá trị không thể thiếu và là sự hòa hợp giữa các cảm thức tôn giáo, dân sự và chính trị. Giám mục Hippo viết cho người bạn Marzianô: “Ngài khẳng định rất đúng đắn tình bạn là sự đồng thuận hoàn hảo về mọi điều thánh thiêng và con người, kèm theo lòng nhân từ”.
Tuy nhiên, vị giáo phụ vĩ đại của Giáo hội đã làm phong phú thêm định nghĩa này dưới ánh sáng đức tin Kitô giáo, nhấn mạnh rằng tình bạn đích thực là “trong Chúa Giêsu Kitô, Chúa chúng ta, sự bình an đích thực và chân chính của chúng ta”. Và còn nữa, trong tác phẩm Chống lại hai bức thư của Palagius (I,1,1), ngài còn làm rõ: “Tình bạn là gì, nếu không phải là tên gọi xuất phát từ tình yêu và chỉ trung thành trong Đức Kitô, nơi mà chỉ có thể vĩnh hằng và hạnh phúc?”
Chính trích dẫn này đã được Đức Thánh Cha Lêô XIV chọn trong đêm canh thức cầu nguyện dịp Năm Thánh dành cho giới trẻ, ngày 02/8 vừa qua, để trả lời câu hỏi của một bạn trẻ người Mexico 23 tuổi về cách tìm kiếm tình bạn chân thành. Những lời của ngài tại buổi canh thức ở quảng trường Tor Vergata gợi nhớ đến thánh Augustinô: “Các mối quan hệ con người, mối quan hệ của chúng ta với người khác là điều không thể thiếu đối với mỗi người, bắt đầu từ thực tế rằng mọi người trên thế giới đều sinh ra là con của bố mẹ. Cuộc sống của chúng ta bắt đầu nhờ một mối liên kết, và chính qua những mối liên kết mà chúng ta trưởng thành”.
Với giới trẻ toàn thế giới, Đức Thánh Cha còn nhắc đến “tuổi trẻ nhiều biến động” của Giám mục Hippo, người “đã tìm kiếm chân lý, chân lý không lừa dối, vẻ đẹp không phai tàn” và “đã tìm thấy một tình bạn chân thành, một tình yêu mang lại hy vọng” khi “gặp gỡ Chúa Giêsu Kitô” và “xây dựng tương lai” bằng cách theo Người.
Đức Thánh Cha giải thích bằng cách tiếp tục trích lời của thánh Augustinô: “Tình bạn đích thực luôn ở trong Chúa Giêsu Kitô, với niềm tin, tình yêu và sự tôn trọng. Người yêu thương bạn mình thật sự là người yêu mến Thiên Chúa trong bạn mình” (Bài diễn văn 336).
Nhưng Đức Thánh Cha còn đưa ra những bài học khác: trước hết, “tình bạn với Đức Kitô” là “nền tảng của đức tin,” và “không chỉ là một sự giúp đỡ giữa nhiều yếu tố khác để xây dựng tương lai: đó là ngôi sao dẫn đường của chúng ta”. Vì thế, “khi tình bạn của chúng ta phản chiếu mối liên kết sâu sắc này với Chúa Giêsu, chúng chắc chắn sẽ chân thành, quảng đại và chân thật”. Và nếu chúng ta yêu thương nhau trong Chúa Kitô, nếu có thể “nhìn thấy Chúa Giêsu nơi người khác, thì tình bạn thực sự có thể thay đổi thế giới vì đó là con đường dẫn tới hòa bình”.
