Bài Giảng Của Đức Thánh Cha Lêô XIV Trong Thánh Lễ Cung Hiến Đền Thờ Lateranô 9 Tháng 11 Năm 2025

Anh chị em thân mến,
hôm nay chúng ta cử hành Lễ Trọng Kính Cung hiến Đền Thờ Lateranô,  Nhà thờ Chính tòa của Rôma, được xây dựng vào thế kỷ IV do Đức Giáo hoàng Sylvestrô I. Công trình được xây dựng theo ý muốn của hoàng đế Constantinô, sau khi, vào năm 313, ông đã ban cho các Kitô hữu quyền tự do tuyên xưng đức tin của mình và cử hành việc thờ phượng.

Vậy tại sao cho đến hôm nay, chúng ta vẫn nhớ lại biến cố này? Chắc chắn là để khơi dậy trong ký ức, với niềm vui và lòng biết ơn, một sự kiện lịch sử hết sức quan trọng đối với đời sống của Giáo Hội, nhưng không chỉ thế. Thật vậy, Đền Thờ này, “Mẹ của mọi Nhà thờ”, còn hơn nhiều so với một công trình hay một ký ức lịch sử: đó là «dấu chỉ của Giáo Hội sống động, được xây nên bằng những viên đá được chọn lựa và quý giá trong Đức Kitô Giêsu, đá tảng góc tường (x. 1 Pr 2,4-5)» (Nghi thức Làm phép Dầu và Cung hiến nhà thờ và bàn thờ, Dẫn nhập), và như thế, nhắc nhớ chúng ta rằng chính chúng ta cũng, như «những viên đá sống động được xây nên trên mặt đất này thành một đền thờ thiêng liêng (x. 1 Pr 2,5)» (CÔNG ĐỒNG CHUNG VATICANÔ II, Hiến chế tín lý Lumen gentium, 6). Vì lý do này, như Thánh Phaolô VI ghi nhận, trong cộng đoàn Kitô hữu sớm nảy sinh thói quen áp dụng «tên gọi Nhà thờ, nghĩa là cộng đoàn các tín hữu, cho đền thờ quy tụ họ» (Kinh Truyền Tin, 9/11/1969). Chính cộng đoàn Giáo Hội, «Giáo Hội, xã hội của các tín hữu, [đã] chứng thực tại Laterano cấu trúc bên ngoài vững chắc và hiển nhiên nhất của mình» (sđd). Do đó, được Lời Thiên Chúa trợ giúp, chúng ta suy niệm, khi nhìn ngắm công trình này, về căn tính Giáo Hội của chúng ta.

Trước hết, chúng ta có thể nghĩ đến nền móng của ngôi đền thờ. Tầm quan trọng của nền móng, theo một cách nào đó, là hiển nhiên.  Thật vậy, nếu những người đã xây dựng nó không đào sâu, cho đến khi tìm được một nền tảng đủ vững chắc để dựng lên tất cả phần còn lại, thì toàn bộ công trình đã sụp đổ từ lâu, hoặc có nguy cơ sụp đổ bất cứ lúc nào, đến nỗi cả chúng ta, đang hiện diện ở đây, cũng sẽ rơi vào một nguy hiểm nghiêm trọng. Trái lại, những người đi trước chúng ta, may mắn thay, đã cho Nhà thờ Chính tòa của chúng ta những nền tảng vững chắc, đào sâu với nhiều vất vả, trước khi bắt đầu nâng lên những bức tường đang đón nhận chúng ta, và điều đó làm chúng ta cảm thấy an tâm hơn rất nhiều.

Tuy nhiên, điều này cũng giúp chúng ta suy tư. Thật vậy, chính chúng ta, những người thợ của Giáo Hội sống động, trước khi có thể dựng nên những cơ cấu đồ sộ, phải đào bới, nơi chính mình và xung quanh mình, để loại bỏ mọi vật liệu không ổn định có thể ngăn cản chúng ta chạm đến tảng đá trần là Đức Kitô (x. Mt 7,24-27). Thánh Phaolô nói rõ cho chúng ta về điều này trong Bài đọc hai, khi ngài nói rằng «không ai có thể đặt một nền móng khác ngoài nền đã đặt sẵn, là Đức Giêsu Kitô» (1 Cr 3,11). Và điều này có nghĩa là không ngừng trở về với Người và Tin Mừng của Người, ngoan ngoãn trước tác động của Chúa Thánh Thần. Nếu không, rủi ro sẽ là chất chồng những cơ cấu nặng nề trên một tòa nhà có nền tảng yếu.

Vì thế, anh chị em thân mến, khi làm việc với tất cả thiện chí trong việc phục vụ Nước Thiên Chúa, chúng ta đừng vội vã và hời hợt: hãy đào sâu, thoát khỏi các tiêu chí của thế gian, vốn quá thường đòi hỏi kết quả tức thì, vì không biết sự khôn ngoan của chờ đợi. Lịch sử ngàn năm của Giáo Hội dạy chúng ta rằng chỉ với khiêm nhường và kiên nhẫn, với sự trợ giúp của Thiên Chúa, người ta mới có thể xây dựng một cộng đoàn đức tin đích thực, có khả năng lan tỏa đức ái, thúc đẩy sứ vụ, loan báo, cử hành và phục vụ Huấn quyền Tông đồ mà Đền Thờ này là tòa đầu tiên (x. Thánh Phaolô VI, Kinh Truyền Tin, 9/11/1969).

Liên quan đến điều này, thật soi sáng là cảnh được trình bày trong bài Tin Mừng vừa được công bố (Lc 19,1-10): Ông Dakêu, một người giàu có và quyền lực, cảm thấy nhu cầu gặp Đức Giêsu. Tuy nhiên, ông nhận ra mình quá thấp bé để có thể thấy Người, và vì thế ông trèo lên một cái cây, bằng một cử chỉ khác thường và không thích hợp đối với một người thuộc đẳng cấp của ông, vốn quen nhận điều mình muốn trên một chiếc khay, tại bàn thu thuế, như một cống nạp phải trả. Ở đây, trái lại, con đường dài hơn và việc leo lên giữa các cành cây đối với Dakêu có nghĩa là nhìn nhận giới hạn của mình và vượt qua những phanh hãm do lòng kiêu hãnh. Bằng cách ấy ông có thể gặp Đức Giêsu, Đấng nói với ông: «Hôm nay Ta phải dừng lại tại nhà ông» (c. 5). Kể từ cuộc gặp gỡ ấy, ông Dakêu bắt đầu một đời sống mới (x. c. 8).

Đức Giêsu biến đổi chúng ta, và kêu gọi chúng ta làm việc trong đại công trường của Thiên Chúa, nhào nặn chúng ta cách khôn ngoan theo những dự định cứu độ của Người. Hình ảnh “công trường” đã được dùng nhiều lần, trong những năm gần đây, để mô tả hành trình giáo hội của chúng ta. Đó là một hình ảnh đẹp, nói lên hoạt động, sáng tạo, dấn thân, nhưng cũng nói đến vất vả, những vấn đề phải giải quyết, đôi khi phức tạp. Hình ảnh ấy diễn tả nỗ lực thực sự, có thể cảm nhận, nhờ đó các cộng đoàn của chúng ta lớn lên mỗi ngày, trong việc chia sẻ các đặc sủng và dưới sự hướng dẫn của các Mục tử. Giáo Hội Rôma, cách riêng, là chứng nhân về điều đó trong giai đoạn hiện thực hóa của Thượng Hội đồng này, trong đó những gì đã chín muồi qua nhiều năm làm việc đòi phải đi qua sự đối chiếu và thẩm định “trên thực địa”. Điều này bao hàm một hành trình dốc ngược, nhưng không được nản lòng. Trái lại, điều tốt là tiếp tục làm việc, với lòng tín thác, để lớn lên cùng nhau.

Trong lịch sử của công trình nguy nga nơi chúng ta đang hiện diện đây, đã không thiếu những thời khắc khủng hoảng, những lúc tạm dừng, những điều chỉnh dự án ngay khi đang thi công. Thế nhưng, nhờ sự kiên trì của những người đi trước, chúng ta có thể quy tụ tại nơi tuyệt vời này. Ở Rôma, dù với bao vất vả, có một điều thiện lớn lao đang tăng trưởng. Chúng ta đừng để mệt nhọc ngăn cản chúng ta nhận ra và cử hành điều ấy, để nuôi dưỡng và canh tân nhiệt tâm của mình. Hơn nữa, đức ái được sống cũng nắn hình diện mạo Giáo Hội của chúng ta, để ngày càng hiện rõ với mọi người rằng Giáo Hội là “mẹ”, “mẹ của mọi Giáo hội”, hay cũng là “mẹ hiền”, như Thánh Gioan Phaolô II đã từng nói với các em nhỏ chính trong ngày lễ này (x. Bài diễn văn nhân Lễ Cung hiến Đền Thờ Thánh Gioan Lateranô, 9/11/1986).

Sau cùng, tôi muốn gợi nhắc đến một khía cạnh thiết yếu của sứ mạng của một Nhà thờ Chính tòa: phụng vụ. Phụng vụ là «đỉnh cao mà hoạt động của Giáo Hội vươn tới và […] nguồn mạch từ đó phát sinh toàn bộ năng lực của Giáo Hội» (CÔNG ĐỒNG CHUNG VATICANÔ II, Hiến chế Sacrosanctum Concilium, 10). Trong phụng vụ, chúng ta gặp lại mọi chủ đề mà chúng ta đã gợi đến: chúng ta được xây dựng như đền thờ của Thiên Chúa, như nơi Người cư ngụ trong Thần Khí, và chúng ta lãnh nhận sức mạnh để rao giảng Đức Kitô trong thế giới (x. sđd., 2). Việc chăm lo phụng vụ của Đền Thờ này, vì thế, tại nơi Ngai tòa Phêrô, phải ở tầm mức có thể được đề nghị như một mẫu mực cho toàn Dân Thiên Chúa, trong sự tôn trọng các quy tắc, trong chú ý đến các cảm thức khác nhau của những người tham dự, theo nguyên tắc hội nhập văn hóa cách khôn ngoan (x. sđd. 37-38) và đồng thời trong trung thành với phong cách trang nghiêm giản dị điển hình của truyền thống Rôma, điều có thể mang lại rất nhiều ích lợi cho linh hồn của những ai tham dự cách tích cực (sđd., 14). Cần lưu tâm mọi điều để ở đây vẻ đẹp đơn sơ của các nghi thức có thể diễn tả giá trị của việc thờ phượng vì sự tăng trưởng hài hòa của toàn Thân Thể Chúa. Thánh Âu Tinh nói rằng «vẻ đẹp chẳng là gì khác ngoài tình yêu, và tình yêu là sự sống» (Bài giảng 365, 1). Phụng vụ là một lĩnh vực trong đó chân lý này được thể hiện cách trổi vượt; và tôi ước mong rằng ai đến gần Bàn thờ của Nhà thờ Chính tòa Rôma rồi có thể ra đi đầy tràn ân sủng mà Chúa muốn đổ tràn trên thế giới (x. Ed 47,1-2.8-9.12).