Một Thoáng Nhìn Lại Giáo Xứ Thanh Bình Từ Giai Đoạn Đầu Đến Năm 1975

(Tưởng nhớ Cha cố Đaminh Đinh Trung Thành vừa mới qua đời ngày 10.3.2020)

I – Tổng Quát Về Thời Sơ Khai của Giáo Xứ:

  1. Vị Trí Địa Lý :

Giáo xứ Thanh Bình toạ lạc trên quốc lộ 19, cách ngã ba Hàm Rồng khoảng 25 cây số, thuộc thôn Thanh Bình, xã Bình Giáo, huyện Chư Prông, tỉnh Gia Lai.

Nhà thờ Thanh Bình nằm về phía tây tây nam, cách thành phố Pleiku khoảng 36km, thuộc huyện Chư Prông . Giáo xứ Thanh Bình ngay từ đầu được xem như là trung tâm sở họ của cả vùng truyền giáo tây tây nam Pleiku. Thanh Bình – Plei Rơngol là hai họ đạo đầu tiên của vùng tây tây nam Pleiku. Thanh Bình được xây dựng dành cho người Kinh và Plei Rơngol dành cho anh em đồng bào Jrai.

  1. Thời Kỳ Sơ Khai:

Từ xa xưa, vùng đất Thanh Bình này là nơi sinh sống của người Jrai thuộc 2 nhóm: đại để, nhóm Jrai Cơbuan phía bắc trục lộ 19 nối dài, và nhóm Jrai Pơuh, nam trục lộ 19 nối dài là con đường giao lưu các dân tộc: giữa người Jrai vùng Hơdrung với người Khơme (Camphuchia) cũng như người Lào (vùng hạ Lào). Con đường quốc lộ 19 được sử dụng thường xuyên từ cuối thế kỷ XIX và là con đường chiến lược hậu bán cuối thể kỷ XX.

Người kinh đến lập nghiệp trên vùng Tây Nguyên nói chung, tại vùng tây tây nam Pleiku nói riêng vì nhiều lý do khác nhau với quy mô lớn nhỏ tùy theo chính sách của nhà đương cuộc.

Cha Gabriel Nicolas (Cận) để lại điểm truyền giáo Habâu cho cha Claude Corompt (Hiển), đi đến truyền giáo vùng tây tây nam Pleiku (năm 1908-1911) tại Plei Rơngol. Kế tiếp cha Nicolas (Cận), cha JB. Décrouille (Tôn) từ năm 1911 đến năm 1924 trông coi và xây dựng làng Plei Rơngol thành một họ đạo. Trong năm 1912 Cha Décrouille (Tôn) cùng với chú Lao và anh Klim ở Plei Rơngol phụ trách cả vùng phụ cận như Hơlâm (Trại Đầm).

Bên cạnh làng Hơlâm, một số người kinh lên sinh sống, gọi là Trại Đầm. Đầu năm 1913, họ đạo người kinh này được thành lập; năm 1914, họ đạo được đổi tên là Thanh Bình ( nằm phía tây so với nhà thờ ngày nay). Họ đạo Thanh Bình thuộc giáo xứ Plei Rơngol từ năm 1913 – 1933. Năm 1933 Thanh Bình tách khỏi Plei Rơngol và cha Antôn Ngô Đình Thận làm chính xứ Giáo xứ Thanh Bình. Danh xưng “Thanh Bình” này vẫn còn dùng đến ngày hôm nay.

Với nhu cầu thiêng liêng, các linh mục thừa sai cùng với những gia đình công giáo này đã nghĩ đến việc phải có một nhà nguyện. Kẻ góp công, người góp của và với đời sống đức tin mạnh mẽ, họ đã làm được một nhà nguyện đơn sơ bằng vách tranh, mái lá (chiều dài 20m, rộng 10m) để sớm tối cùng cầu nguyện với nhau.

Năm 1945, vùng đất này bị mất an ninh, người dân nơi đây cũng đã di tản và tháo chạy đi nhiều nơi khác. Người trở về Trung Châu (Bình Đinh), người đi Đăk Lắc, người đi An Khê, người đi Phú Thọ, người đi Pleiku…Ngôi nhà thờ bị đốt cháy, hư hại, và khu vực này trở thành ngôi làng vắng bóng người.

II – Thời Kỳ Hồi Sinh Và Phát Triển:

  1. Thời kỳ hồi sinh (1957-1958)

Năm 1957, người kinh miền Trung lên lập nghiệp tại dinh điền Bảo Đức (nay thuộc huyện Chưpăh) do cha Đaminh Đinh Tiến Khoa phụ trách Plei Blang Yang kiêm nhiệm luôn xứ Thanh Bình.

Cuối năm 1957 cho đến năm 1959, Cha Phaolô Võ Quốc Ngữ về coi sóc trực tiếp Thanh Bình (1957-1958). Cũng trong thời kỳ này Cha Đaminh Mai Ngọc Lợi về làm phó xứ cha Ngữ đến năm 1958, sau đó đổi đi phụ trách Ya Krel cực tây vùng này.

Một Thánh đường lớn được xây dựng tại khu dân cư Bình Trị Thiên, đặt tên xứ họ là HÙNG SƠN, thánh quan thầy là Đức Mẹ Vô Nhiễm Nguyên Tội.

  1. Thời kỳ phát triển

Năm 1959, Cha Phaolô Võ Quốc Ngữ đổi về Pleiku và cha Gioan Baotixita Trần Văn Hộ được thuyển chuyển đến coi xứ Thanh Bình đến năm 1965. Năm 1965, vì chiến cuộc đe dọa nặng nề vùng nầy, giáo dân di tản đi nơi khác. Năm 1967, cha Trần Văn Hộ được đổi về thị xã Pleiku, cùng một số giáo dân di tản về xây dựng họ đạo Đức An (1966-1967). Năm 1967 đến năm 1975, Cha Đaminh Đinh Trung Thành đến đảm nhận chính xứ Thanh Bình. Lúc đó hai họ đạo Thanh Bình và Hùng Sơn được sáp nhập làm một, được gọi là giáo xứ Thanh Bình, giữ danh hiệu Quan Thầy là Đức Mẹ Vô Nhiễm Nguyên Tội.

Năm 1969-1970: cha Gioan Baotixita Đinh Văn Thám phó xứ.

          Năm 1971-1974: cha Đaminh Đinh Hữu Lộc phó xứ. Tháng 11 năm 1974, cha Lộc được đổi về làm chính xứ An Mỹ, Pleiku.

Ngày 25 tháng 01 năm 1970, một số nữ tu Dòng Vô Nhiễm (Phú Xuân) đến phục vụ, xây dựng một số cơ sở bác ái như Trạm xá, ký túc xá, nhà huấn nghệ, lo cho anh em đồng bào người Jrai mặt y tế và xã hội… 

Trong thời gian cha Đinh Trung Thành đảm nhận chính xứ, sinh hoạt tôn giáo cũng như nhiều mặt khác như y tế, xã hội được phát triển. Trong chiều hướng “phát triển” được coi như là phương thế truyền giáo, cha đã đổ công sức với sự hỗ trợ đắc lực của các chị nữ tu và giáo dân giáo xứ Thanh Bình cách sinh động và đầy hứa hẹn.

Năm 1970, Cha Đaminh Đinh Trung Thành đã cùng với giáo dân Hùng Sơn làm thêm mặt tiền nhà thờ. Cũng chính trong giai đoạn này tên gọi Nhà thờ Hùng Sơn đựơc đổi thành nhà thờ Thanh Bình.

 III – Bước Ngoặt Mới Trong Sự Quan Phòng Của Thiên Chúa: Năm 1975

Năm 1975, biến cố tháng 3, giáo dân một lần nữa sống trong cảnh bom đạn chiến tranh ác liệt, phải di tản. Cha sở cùng với giáo dân ra đi không hẹn ngày về. Đàn chiên một lần nữa bị tản mác, chạy hỗn loạn. Nhưng Thiên Chúa cũng luôn quan phòng và luôn ban các vị mục tử cho đoàn chiên bé nhỏ của mình. Cha Đaminh Đinh Trung Thành được đưa trở về Miền Tây (Giáo phận Long Xuyên), nơi mà ngài đã được nuôi dưỡng ơn gọi của mình.

 Sau một thời gian bị chao đảo, dần dần giáo dân trở về buôn làng cũ sinh sống dưới một thể chế khác xưa. Nhưng với lòng tin tưởng vào Chúa Quan Phòng, cùng sự hiện diện thầm lặng, phục vụ trong bác ái hy sinh của chị em nữ tu Vô Nhiễm, họ đạo ngày càng củng cố, hồi sinh cho đến ngày hôm nay.

Giữa Năm 1975, Cha Đaminh Mai Ngọc Lợi đã được Đức Cha Alexix Phạm Văn Lộc đưa về để chăm sóc đoàn chiên và giúp cho đoàn chiên được sống trong tình yêu thương của vị mục tử. Kể từ đó còn có thêm nhiều cha đến hỗ trợ. Đặc biệt là có các cha Dòng Chúa Cứu Thế đến để hỗ trợ cha Đaminh Mai Ngọc Lợi trong cánh đồng truyền bao la, rộng lớn này…

Nhà thờ Giáo xứ Thanh Bình khánh thành vào ngày 7.1.2016

Ảnh: Ban MVTT Gp Kontum 11.1.2016

Cha Đaminh Đinh Trung Thành (cạnh bên trái Đức Cha phụ tá Gp. Long Xuyên), dịp lễ mừng kỷ niệm Kim Khánh Linh mục vào năm 2016

tại Dòng Đồng Công, Thủ Đức, Sài Gòn.

(Theo tài liệu của Ban MVTT Gp Kontum

 đăng tải ngày 11.1.2016).Minh Sơn giới thiệu 12.3.2020

WGPKT(12/03/2020) KONTUM