Nixêa Và Giáo Hội Ngàn Năm Thứ Ba: Hướng Tới Hiệp Nhất Công Giáo – Chính Thống
Nixêa Và Giáo Hội Ngàn Năm Thứ Ba: Hướng Tới Hiệp Nhất Công Giáo – Chính Thống
Bài huấn từ của Đức Thánh Cha Lêô XIV gửi đến các tham dự viên hội thảo “Nixêa và Giáo hội ngàn năm thứ ba: hướng tới hiệp nhất Công Giáo – Chính Thống” được tổ chức tại Đại học Giáo hoàng thánh Tôma Aquinô – Angelicum.
Đức thánh cha Lêô XIV
Sảnh Clementina, Thứ Bảy, ngày 7 tháng 6 năm 2025
Bình an của Chúa ở cùng anh chị em!
Kính thưa Đức Hồng Y,
Kính thưa Quý Giám Mục,
Kính thưa Quý Giáo sư,
Anh chị em thân mến trong Đức Kitô,
Tôi xin gửi lời chào nồng nhiệt đến tất cả anh chị em, những người đang tham dự Hội thảo với chủ đề: “Nixêa và Giáo hội ngàn năm thứ ba: Hướng tới hiệp nhất Công giáo – Chính Thống”, do Œcumenicum – Viện Nghiên cứu Đại kết của Angelicum – phối hợp cùng Hiệp hội Thần học Chính Thống Quốc tế đồng tổ chức. Cách riêng, tôi xin gửi lời chào đến các vị đại diện của các Giáo hội Chính Thống và Chính Thống Đông phương, trong đó có nhiều vị đã vinh dự hiện diện trong Thánh Lễ khai mạc triều đại giáo hoàng của tôi.
Trước khi bước vào nội dung chính, tôi muốn xin lỗi vì đã đến trễ đôi chút, đồng thời xin anh chị em kiên nhẫn với tôi. Tôi mới nhận nhiệm vụ chưa tròn một tháng, và vẫn còn đang trong quá trình học hỏi nhiều điều. Tuy nhiên, tôi rất vui được hiện diện với anh chị em sáng nay.
Tôi cảm thấy rất phấn khởi khi thấy Hội thảo được định hướng rõ ràng về phía tương lai. Công đồng Nixêa không chỉ là một biến cố của quá khứ, mà còn là kim chỉ nam hướng dẫn chúng ta tiến về sự hiệp nhất hữu hình trọn vẹn của các Kitô hữu. Công đồng đại kết thứ nhất này là nền tảng cho hành trình chung mà Công giáo và Chính Thống đã cùng khởi sự kể từ Công đồng Vaticanô II. Đối với các Giáo hội Đông phương, vốn cử hành ngày lễ này trong lịch phụng vụ của mình, Công đồng Nixêa không chỉ là một Công đồng trong số nhiều, hay chỉ đơn thuần là công đồng đầu tiên, nhưng là Công đồng thượng hạng, đã công bố quy chuẩn đức tin Kitô giáo – tín biểu của “318 vị Nghị phụ”.
Ba chủ đề chính của Hội thảo đặc biệt có ý nghĩa đối với hành trình đại kết của chúng ta.
Trước hết là đức tin Nixêa. Như Ủy ban Thần học Quốc tế đã nhận định trong Văn kiện gần đây nhân dịp kỷ niệm 1700 năm Công đồng Nixêa, năm 2025 là “một cơ hội quý giá để nhấn mạnh rằng, những gì chúng ta có chung thì mạnh mẽ hơn – cả về số lượng lẫn phẩm chất – so với những gì còn chia rẽ chúng ta. Cùng nhau, chúng ta tin vào Thiên Chúa Ba Ngôi, vào Đức Kitô là thật sự là người và thật sự là Thiên Chúa, và vào ơn cứu độ nhờ Đức Giêsu Kitô, theo Kinh Thánh được đọc trong Hội Thánh và dưới sự hướng dẫn của Chúa Thánh Thần. Cùng nhau, chúng ta tin vào Hội Thánh, vào Bí tích Rửa Tội, vào sự sống lại của kẻ chết và sự sống đời đời.” (Đức Giêsu Kitô, Con Thiên Chúa, Đấng Cứu Độ, số 43). Tôi xác tín rằng, khi trở lại với Công đồng Nixêa và cùng nhau kín múc từ nguồn suối chung này, chúng ta sẽ có thể nhìn những điểm khác biệt còn tồn tại với ánh sáng mới. Nhờ đối thoại thần học và với ơn Chúa trợ giúp, chúng ta sẽ hiểu rõ hơn về mầu nhiệm đã liên kết chúng ta. Bằng việc cùng cử hành và tuyên xưng đức tin Nixêa, chúng ta cũng sẽ tiến gần hơn đến việc phục hồi sự hiệp thông trọn vẹn giữa chúng ta.
Chủ đề thứ hai là tính đồng nghị (synodality). Công đồng Nixêa đã mở ra một hành trình đồng nghị cho Hội Thánh trong việc giải quyết những vấn đề thần học và giáo luật ở cấp độ hoàn vũ. Sự đóng góp của các đại biểu huynh đệ từ các Giáo hội và cộng đoàn Giáo hội Đông Tây trong Công nghị về đồng nghị vừa qua tại Vatican là một động lực quý báu để suy tư sâu xa hơn về bản chất và thực hành tính đồng nghị. Văn kiện cuối cùng của Công nghị nhấn mạnh rằng: “Đối thoại đại kết là yếu tố nền tảng giúp phát triển hiểu biết về đồng nghị và sự hiệp nhất của Hội Thánh”, đồng thời khuyến khích phát triển “các thực hành đồng nghị đại kết, bao gồm những hình thức tham khảo và phân định chung về các vấn đề cấp thiết và có tính chia sẻ” (Vì một Hội Thánh Đồng nghị: Hiệp thông, Tham gia, Sứ vụ, số 138). Tôi hy vọng rằng, việc chuẩn bị và cùng nhau tưởng niệm 1700 năm Công đồng Nixêa sẽ là một dịp đầy ân sủng để “đào sâu và cùng nhau tuyên xưng đức tin vào Đức Kitô, cũng như thực hành các hình thức đồng nghị giữa các Kitô hữu thuộc mọi truyền thống” (x. ibid., số 139).
Chủ đề thứ ba liên quan đến ngày lễ Phục Sinh. Như chúng ta biết, một trong những mục tiêu của Công đồng Nixêa là xác định một ngày chung để cử hành lễ Phục Sinh, nhằm thể hiện sự hiệp nhất của Hội Thánh trên toàn oikoumene (cộng đồng Kitô hữu toàn cầu). Đáng tiếc thay, hiện nay do khác biệt lịch phụng vụ, các Kitô hữu không còn cùng nhau cử hành lễ trọng đại nhất trong năm phụng vụ. Điều này gây ra nhiều khó khăn mục vụ trong cộng đoàn, chia rẽ gia đình và làm suy yếu chứng tá Tin Mừng của chúng ta. Đã có nhiều đề xuất cụ thể được đưa ra, với tinh thần tôn trọng nguyên tắc của Nixêa, nhằm giúp Kitô hữu cùng nhau cử hành “Lễ trọng nhất trong các Lễ trọng”. Trong năm nay, khi tất cả các Kitô hữu đều đã cử hành Phục Sinh cùng một ngày, tôi muốn tái khẳng định thiện chí của Giáo hội Công giáo trong việc theo đuổi một giải pháp đại kết, nhắm đến việc cử hành chung biến cố Phục Sinh của Chúa, và nhờ đó tăng cường sức mạnh truyền giáo cho lời rao giảng về “Danh Thánh Giêsu và ơn cứu độ phát sinh từ đức tin vào chân lý cứu độ của Tin Mừng” (Huấn từ gửi Các Hội Giáo hoàng Truyền giáo, 22.05.2025).
Anh chị em thân mến,
Vào dịp áp lễ Hiện Xuống này, chúng ta hãy nhớ rằng sự hiệp nhất mà các Kitô hữu hằng mong đợi sẽ không chủ yếu là kết quả của những nỗ lực nhân loại, cũng không thể đạt được bằng bất kỳ mô hình hay kế hoạch có sẵn nào. Trái lại, hiệp nhất là một hồng ân mà chúng ta đón nhận, “như Đức Kitô muốn và bằng những phương thế Ngài muốn” (Kinh nguyện cho sự hiệp nhất của cha Paul Couturier), nhờ tác động của Chúa Thánh Thần. Vì vậy, giờ đây, tôi xin mời tất cả anh chị em đứng lên để cùng cầu nguyện xin ơn hiệp nhất của Chúa Thánh Thần. Lời nguyện tôi sắp đọc được trích từ truyền thống Đông phương:
“Lạy Vua Trời, Đấng An Ủi, Thần Khí của Sự Thật,
Đấng hiện diện khắp nơi và ngập tràn mọi sự,
Kho tàng các ân phúc và Đấng Ban Sự Sống,
Xin ngự đến và ở lại trong chúng con,
Thanh tẩy chúng con khỏi mọi vết nhơ,
Và cứu rỗi linh hồn chúng con, lạy Đấng nhân lành.” Amen.
Chúa ở cùng anh chị em.
Xin phúc lành của Thiên Chúa Toàn Năng – Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần – ngự xuống trên anh chị em và ở lại với anh chị em luôn mãi. Amen.
