Chúa Nhật XXXIII Thường Niên, Năm B (CN 17.11.2024) – Kính Trọng Thể Các Thánh Tử Đạo Việt Nam – Liều Mất Mạng Sống

Đức Thánh Cha Phan-xi-cô đã chọn chủ đề Năm Thánh 2025 là: “Những người hành hương của hy vọng”. Chủ đề này được gợi hứng từ thư của thánh Phao-lô gửi tín hữu Rô-ma: “Đức Trông cậy không làm thất vọng” (Rm 5,5). Vị Mục tử của Giáo hội Công giáo Hoàn vũ mời gọi các tín hữu ý thức thân phận hành hương của mình, đồng thời cố gắng sống thánh thiện, nên giống Đức Giê-su, Đấng là niềm hy vọng cho thế giới.

Sống trên đời, mỗi chúng ta là người hành hương, hay là lữ khách. Người hành hương là người đang trên đường và, hướng tới một đích điểm. Điểm đến của những cuộc hành hương thường là những nơi thánh, gắn bó với Chúa, với Đức Mẹ và với các thánh. Khi ý thức mình chỉ là phận hành hương hay phận lữ khách, Ki-tô hữu hướng về Thiên Chúa và mục đích tối hậu của đời người, hướng về Quê Trời là quê hương vĩnh cửu. Vì luôn hướng về Thiên Chúa và về Quê Trời, nên Ki-tô hữu coi những gì ở trần gian chỉ là tạm thời. Như người lữ hành bỏ lại những gì mình gặp gỡ hai bên đường, để chú tâm tiến về phía trước, Ki-tô hữu sống giữa thế gian, mà không dính bén thế gian, nhưng luôn coi thế gian chỉ là cõi tạm.

Các Bài đọc Lời Chúa hôm nay nói với chúng ta một chủ đề chính: trần gian này sẽ qua đi. Vũ trụ sẽ có ngày bị tận diệt. Ki-tô hữu tin đó là ngày tận thế. Thi thoảng chúng ta thấy có những bộ phim nói về ngày tận thế, với những tai họa hủy diệt làm cho cả một thành phố tan tành trong mây khói. Đó cũng chỉ là những giả tưởng. Trong Kinh Thánh, Cựu ước cũng như Tân ước, có một thể loại văn chương được gọi là “khải huyền”. Thể loại văn chương này thường dùng những hình ảnh hiện tại để nói về tương lai, và thường đi kèm những tai ương và thảm họa, làm cho con người lâm vào cảnh quẫn bách đau thương.

Giáo lý về “Tận thế” hay “Cánh chung” là một tín điều của Giáo hội Công giáo. Từ điển Công giáo giải thích như sau: “Tận thế là thuật ngữ chỉ sự kết thúc của thế giới – bao hàm vũ trụ vật chất, không gian và thời gian – vào ngày Chúa quang lâm”. Chúa Giê-su loan báo sẽ có ngày tận thế (x. Mt 13,49) và ngày ấy đến lúc nào thì chỉ mình Chúa Cha biết (x. Mt 24,34-36). Người cũng hứa ở lại với các môn đệ cho đến ngày tận thế (x. Mt 28,20).

Ngày tận thế đã đến chưa? thưa, chưa đến. Vậy phải hiểu thế nào về lời loan báo của Giáo hội Ki-tô từ hai ngàn năm nay? Giáo hội dựa vào giáo huấn của Chúa Giê-su để mời gọi chúng ta phải luôn tỉnh thức và sẵn sàng, vì không biết giờ nào Chúa đến. Lời mời gọi tỉnh thức được nhắc đến nhiều lần trong các Tin Mừng. Tỉnh thức để nhận ra sự hiện diện của Thiên Chúa trong cuộc đời; tỉnh thức để nhận ra phẩm giá của anh chị em đồng loại; tỉnh thức để nhận thấy thời gian là món quà quý giá Chúa ban; tỉnh thức để chiêm ngưỡng vinh quang Thiên Chúa thể hiện qua vẻ huy hoàng của vũ trụ, để tôn trọng và chăm sóc trái đất là ngôi nhà chung của chúng ta. Hơn nữa, nếu ngày tận thế chưa xảy đến theo nghĩa ngũ hành bị thiêu rụi, thì ngày ấy lại đến với mỗi người vào lúc cuối đời. Đó là lúc họ phải trình diện trước nhan Chúa để tường trình với Ngài về cuộc sống dương thế, với những thành công và thất bại; những công phúc và tội lỗi. Ngày đó còn được gọi là “ngày phán xét riêng”. Chẳng ai thoát được ngày phán xét này.

Nhờ đâu mà chúng ta được tha thứ và được hưởng hạnh phúc vĩnh cửu? Thư gửi tín hữu Híp-ri trả lời: nhờ Đức Giê-su, Đấng đã dâng mình trên thập giá để làm của lễ xin ơn tha tội cho trần gian (Bài đọc II). Kể từ hy tế thập giá của Đức Giê-su, phụng vụ của Cựu ước không còn cần thiết nữa, vì nghi thức phụng vụ xưa chỉ là hình bóng.

Công đồng Vatican II đã trình bày Giáo hội như dân Chúa đang trên đường lữ hành. Như dân Ít-ra-en xưa đã đi qua sa mạc để về Đất hứa, Giáo Hội – tức là Ít-ra-en mới – đang tiến bước trong thời đại này tìm về thành đô tương lai bất diệt (x. LG 9). Dân này ở vào “thời cuối cùng,” đang tiến bước giữa lòng lịch sử loài người với sứ mạng của Đức Ki-tô cũng như đang sống thân phận lữ hành hướng tới thời hoàn tất cánh chung. Ki-tô hữu là người lữ hành trong đoàn người lữ hành là Giáo hội. Đích điểm của cuộc lữ hành này là gặp gỡ Chúa cách huyền nhiệm ngay ở đời này, như bảo đảm cho việc thấy Chúa “mặt giáp mặt” ở đời sau.

Chúng ta đang cùng với Giáo hội tưởng nhớ những người đã qua đời. Đứng trước ngôi mộ của người thân, chúng ta càng cảm nhận sự mỏng giòn của kiếp nhân sinh. Cây thập giá trên mộ Ki-tô hữu báo trước sự phục sinh, như chúng ta tuyên xưng: “Tôi tin xác loài người ngày sau sống lại”. Những người nằm dưới ngôi mộ đang thầm thì nhắc chúng ta về kinh nghiệm cuộc đời, nhất là kinh nghiệm về sự chết. Hãy thinh lặng để lắng nghe thông điệp của họ.

Chúa nhật hôm nay cũng là ngày Thế giới người nghèo do Đức Thánh Cha Phan-xi-cô thiết lập. Đức Bác ái Ki-tô giáo và truyền thống tương thân tương ái của dân tộc Việt gặp gỡ nhau trong đức tin của người tín hữu. Một tác giả đã viết: “không ai nghèo đến mức không có gì để cho đi, và không ai giàu đến mức không cần nhận một thứ gì đó”. Khi cho đi là khi ta nhận lãnh. Kinh nghiệm thực tế cho chúng ta thấy điều này. Xin Chúa chúc phúc cho lòng quảng đại của chúng ta đối với anh chị em nghèo khó.

+TGM Giu-se Vũ Văn Thiên (TGP Hà Nội)

—————————-

 

Suy niệm 2: Lm. Luy Gonzaga Nguyễn Quang Vinh

 

CHỨNG NHÂN CHO ĐỨC KITÔ 

 

Hôm nay Hội thánh Việt Nam tôn vinh các thánh tử tại Việt Nam, các vị đã hiên ngang lấy máu đào làm chứng đức tin, lấy mạng sống hào hùng tuyên xưng niềm tin vào Chúa Giêsu Kitô, các ngài đã bất khuất trước những cấm đoán đe dọa bắt bớ, tù đày, chém giết của các triều đại vua chúa thời bấy giờ.  Cũng như các Hội Thánh khác khởi đi từ đau khổ và thử thách, Hội  thánh Việt Nam ngót nghét 300 năm bị bắt đạo qua nhiều triều đại vua chúa khác nhau mà lịch sử còn in đậm nét.  Sự kiện lịch sử đau thương và oai hùng nầy đặt Giáo hội Viêt Nam ngang tầm với các Giáo hội trên thế giới, ngang hàng trong tử đạo làm chứng đức tin.

Đức tin đòi hỏi phải được tuyên xưng bằng đức mến. Tử đạo là bằng chứng cao cả nhất về đức mến nói lên lòng tin không lay chuyển đối với Thiên Chúa.  Tử đạo minh chứng tính bất khả vi phạm trong thờ phượng Thiên Chúa.  Thiên Chúa phải được tuyệt đối tôn thờ cho dù tín hữu có phải bị đe dọa mạng sống.  Các vị tử đạo đã sống quy luật khắt khe này của đức tin: Lấy Thiên Chúa làm trọng hơn mạng sống mình, từ bỏ chính mạng sống mình để làm chứng cho Đức Giêsu Kitô.  Sự hy sinh mạng sống vì đức tin đặt cơ sở trên niềm cậy trông vào sự sống lại.  Thật vậy các thánh đã hy sinh sự sống đời nầy để được sự sống đời sau. 

Đức trông cậy có chút khác với niềm hy vọng, hy vọng trần thế thì ít nhiều ai cũng có, “còn sống thì còn hy vọng”, “Còn nước còn tát”, người ta vẫn thường nói như vậy.  Còn đức cậy trông cũng hướng về tương lại, nhưng lấy Thiên Chúa làm đối tượng.  Niềm cậy trông được Thiên Chúa gieo vào lòng tín hữu khi lãnh nhận bí tích Rửa tội, chính Thiên Chúa ban cho chúng ta niềm cậy trông sống lại, mà Đức Giêsu hứa ban cho những kẻ bước theo Người.  Niềm cậy trông sống lại đó làm cho người tín hữu luôn bình an và vui tươi trong mọi biến cố thăng trầm của cuộc sống, đến nỗi không ai có thể cướp mất niềm cậy trông của người Kitô hữu được.   Thế gian không hiểu điều này nên họ chê cười những kẻ thà chấp nhận chết chứ không chịu từ bỏ đức tin. 

Tin-Cậy-Mến là những nhân đức đối thần còn được gọi là các nhân đức thuộc linh, được chính Thiên Chúa ban cho người tín hữu khi gia nhập Giáo hội, được người tín hữu dùng để tin Chúa, mến Chúa và Trông cậy vào Chúa, Thiên Chúa là đối tượng của ba nhân đức nầy.  Chỉ có người Kitô hữu mới có các nhân đức đối thần mà thôi.

Quy luật đức tin được các thánh tử đạo tuân thủ triệt để đến nỗi người mẹ trong sách Macabê đã can đảm nhìn thấy bảy đứa con chết trước mắt mà vẫn lên tiếng cổ vũ các con sống trung thành với đức tin: “Bà dùng tiếng mẹ đẻ mà khuyến khích từng người một … Chính Thiên Chúa do lòng thương xót, sẽ trả lại cho các con thần khí và sự sống, bởi vì các con trọng luật lệ hơn bản thân mình” (Bài Đọc 1. 2Mc 1.20-23.27b-29).  Cách sống can trường và anh hùng đó được thánh Phaolô tóm gọn trong Bài Đọc 2 : “ Ai có thể tách chúng ta ra khỏi tình yêu của Đức Kitô?  Phải chăng là gian truân, khốn khổ, đói rách, hiểm nguy, bắt bớ, gươm giáo ?” (Rm 8, 31b-39). 

Một sự thách đố thật sự đối với người Kitô hữu, sống hiên ngang và anh hùng trong chu tất bổn phận của mình: “Ai muốn theo tôi, phải từ bỏ chính mình, vác thập giá mình hằng ngày mà theo… Ai liều mất mạng sống mình vì tôi, thì sẽ cứu được mạng sống ấy”, lời của Đức Giêsu (x. Bài Tin Mừng Lc 9, 23-26). Thách đố này đã được 117 vị tử đạo tại Việt Nam vượt qua, và để nêu cao lòng trung tín của họ Giáo hội Công giáo hoàn vũ đã tôn phong các ngài lên bậc hiển thánh tại công trường thánh Phêrô, Rôma  ngày  19. 6. 1988 do Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II chủ phong, trong đó có 8 giám mục, 50 linh mục, 59 giáo dân, thuộc quốc tịch Pháp, Tây Ban Nha và Việt Nam[1]. 

Pháp có 10 vị tử đạo 2 giám mục và 8 linh mục; Tây ban Nha có 11 vị, 6 giám mục và 5 linh mục; Việt Nam có 96 vị trong đó 37 linh mục, số giáo hữu tử đạo đông nhất có đến 44 vị, thuộc nhiều thành phần dân chúng, quan chức triều đình, binh sĩ, trùm họ, Chủng sinh 1 vị, Thầy giảng 14 vị, đặc biệt có một phụ nữ là bà Anê Lê Thị Thành. Tất cả các vị đã gieo trong lệ sầu và gặt trong hân hoan (x.Tv 125,50).  Con số tử đạo tại Việt Nam không chỉ dừng lại 117 vị, mà còn nhiều hơn thế nữa, có sách nói đến 100.000 vị cũng có sách nói đến 300.000 vị, thật ra vào thời loạn lạc danh tánh các vị chưa minh bạch lắm.  Trước mắt chúng ta có Á thánh Anrê Phú Yên, có Tôi Tớ Thiên Chúa là Hồng y Phanxicô Xavier Nguyễn Văn Thuận và một số khác trên đường điều tra phong thánh.

Thân lạy Các Thánh Tử Đạo Việt nam, xin hãy là hạt giống đức tin trên quê hương Việt Nam, nhất là nơi miền truyền giáo Tây Nguyên Kontum, sinh thêm nhiều chứng nhân anh dũng cho Chúa Kitô. Amen

Lm Luy Nguyễn Quang Vinh, Gx Đức An, Pleiku